Рударството повторно стана приоритет во ЕУ
Европа влезе во нова етапа на индустриска политика во која рударството добива централна улога. Со усвојувањето на Законот за критични суровини и амбицијата да ја намали зависноста од увоз, Унијата ја врти својата економска стратегија кон сопствени рударски капацитети, рециклирање и локална преработка. Секторот веќе не е само снабдувач на метали, туку клучен дел од енергетската транзиција и индустриската автономија.
Недостаток на инвестиции и доверба кај инвеститорите
Иако побарувачката за критични минерали расте, инвестициите и политичката поддршка се движат бавно. Прашањата за повторно градење доверба кај инвеститорите и отклучување на потенцијалот за истражување ќе бидат во фокусот на Metals & Mining Summit, што „Фајненшл тајмс“ го организира во Лондон на 9 и 10 октомври. Настанот традиционално ја отвора Неделата на London Metal Exchange – најголемиот годишен собир на глобалната метална индустрија.
Бакарот во центарот на вниманието
Бакарот стана најстратегиски метал за електричните мрежи, обновливите извори и производството на електрични возила. „Голдман Сакс“ предвидува дека наместо вишок, на пазарот во 2025 ќе има дефицит, а IEA предупредува дека до 2035 година ќе недостигаат 30% од глобалните потреби. Без нови инвестиции, рударството нема да може да го следи темпото на зелената економија.
Геополитика и „ресурсен национализам“
Политиката сè повеќе го обликува секторот. Земјите производители воведуваат квоти и ограничувања за извоз. Демократска Република Конго, која обезбедува две третини од светскиот кобалт, најави речиси преполовување на извозните количини до 2026 година. Овие одлуки ја зголемуваат неизвесноста кај инвеститорите и ги насочуваат компаниите кон постојни рудници, брзо деблокирање на дозволи и почитување на еколошките и социјалните стандарди.
Европа меѓу увозна зависност и стратегиска автономија
Европа се соочува со предизвик: растечка побарувачка, а ограничено производство. Стратегијата на ЕУ е поттикнување на локално рударство, преработка и рециклирање. Се очекува европскиот пазар за рударска опрема да расте по 5,2% годишно до 2034 година, со фокус на електрификација и автоматизација на рудниците.
Македонија и регионалните импликации
Иако Македонија не е меѓу големите производители на бакар или кобалт, глобалните трендови директно влијаат врз домашните рудници. Ценовните шокови од берзите го одредуваат извозот и приходите, кои имаат големо значење за локалниот економски развој.
Во североисточниот басен, оператор е „Булмак 2016“ со рудниците Злетово и Тораница, кои во 2024 година произведоа над 600.000 тони руда.
„Саса“ во Македонска Каменица преработи 760.000 тони, а во југоисточниот регион бакарните рудници „Бучим“ и „Боров Дол“ ја носат главната тежина.
Проекти како „Иловица-Штука“ и „Плавица“ сè уште се заглавени во правни и административни процедури.
Што следува?
Рударството останува еден од најдинамичните сектори и во 2026 година – со недостиг на критични минерали, силни политички влијанија и инвеститори кои бараат сигурност и транспарентност. За Македонија тоа значи поголем притисок за усогласување со глобалните стандарди, но и шанса да се позиционира како стабилен регионален играч.
